Mindfulness: Een Uitgebluste Hype of de Sleutel tot Innerlijke Rust?
In de afgelopen jaren is mindfulness een veelbesproken onderwerp geworden. Van meditatie-apps, tot bedrijfsseminars en zelfhulpboeken, het lijkt alsof iedereen op zoek is naar manieren om meer “in het moment” te leven. De verliefdheidsfase is over en de vraag rijst: is mindfulness slechts een voorbijgaande hype geweest, een leuk vriendje voor even. Of verandert de verliefdheid in een lange termijn relatie, een echte liefde. Is mindfulness een waardevol instrument voor innerlijke rust en welzijn?
De Opkomst van Mindfulness
Mindfulness, oorspronkelijk geworteld in boeddhistische meditatiepraktijken, werd in de westerse wereld vooral populair dankzij de inspanningen van zenmeester Thich Nhat Hanh met een geworteld programma om mindfulness oefening een onderdeel in je dagelijks leven te laten zijn. Maar het won ook populariteit van mensen zoals Jon Kabat-Zinn, die in de late jaren 70 het Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR) programma ontwikkelde. Een mindfulness programma ter ondersteuning bij het verminderen van stress, angst en zelfs fysieke pijn. Er volgden wetenschappelijke studies die de positieve invloed van mindfulness op de geestelijke en fysieke gezondheid ondersteunden, en mindfulness werd mainstream.
Bedrijven begonnen mindfulness-trainingen aan te bieden aan hun medewerkers om stress op de werkvloer te verminderen, scholen introduceerden het om studenten te helpen focussen, en therapeuten gebruikten het om patiënten te ondersteunen bij de behandeling van depressie en angststoornissen. Was mindfulness een nieuw wondermiddel?
Een beetje kritiek
Met groeiende populariteit komt er natuurlijk ook kritiek. Sommigen beweren dat mindfulness te veel is verheerlijkt, vaak zonder voldoende wetenschappelijk bewijs. Anderen vinden dat mindfulness een beetje commercieel is geworden in sommige hoeken, waarbij de oorspronkelijke spirituele en filosofische wortels verloren zijn gegaan ten gunste van een oppervlakkige, “quick fix” benadering. Apps, cursussen en workshops beloven snelle resultaten, maar bieden lang niet altijd de diepgaande veranderingen die mindfulness beoogt.
Mindfulness als een rood draadje
Sandra en Santi
Santi en ik zijn ingewijden in mindfulness. We hebben beiden al meer dan 35 jaar meditatie ervaring. De mindfulness oefening in de traditie van Thich Nhat Hanh van Boeddhistisch klooster Plum Village, waar we monnik en non waren, loopt al meer dan 25 jaar als een rood draadje door ons leven. “Wat heeft het voor jullie gedaan?” Het is een terugkerende vraag van mensen die bij ons op mindfulness cursus komen.
Santi en ik zijn de verliefdheid voorbij, als het gaat om mindfulness, we zijn een oud getrouwd stel geworden met de oefening. In ons dagelijks leven zijn we niet meer alsmaar bezig met het beoefenen van mindfulness en toch maakt mindfulness dagelijks een onderdeel uit van ons leven op een informele manier. We hebben ons leven eigenlijk grotendeels ingericht naar oefeningen en tools die we leerden in de tijd dat we in Plum Village woonden en die informeel nog altijd een onderdeel uitmaken van ons leven. Er zijn maanden in het jaar waar we ons terugtrekken als kluizenaars en diepere rust opzoeken met veel stilte. Wanneer ons leven boordevol drukte is op Simply Canvas Farm en mensen langskomen voor workshops en retraites zie je ons nooit gestrest rennen, maar vinden we nog steeds tijd en aandacht voor elkaar en voor de gasten. Ook koken we in stilte en rust, want mindful koken, maakt eten lekkerder. Wanneer Santi en ik samen een conflict hebben dan lossen we het op met communicatie en op een moment dat de boosheid voorbij is. Plus mindfulness heeft een grote rol gehad in het helen van trauma’s en lijden in ons leven.
Het slechte nieuws: Er is geen quick fix en short cut
Vind een gemeenschap van gelijkgestemden
Het slechte nieuws wat we vaak delen met mensen is dat er geen short cut is volgens ons. Er bestaat geen binnendoor weggetje die in 5 dagen je burn-out oplost. Er bestaan geen 7 stappen tot een gelukkig leven of het volgen van 10 stappen om verlicht te worden. We vertellen het slechte nieuws komende vanuit eigen ervaring. Wanneer je last hebt van diep emotioneel en/of fysiek trauma, wanneer je heel snel overprikkelt raakt, wanneer je veel te ver over je grenzen bent gegaan en burn-out geraakt bent, dan is het niet mogelijk om op dezelfde manier door te blijven rennen en prikkels in te nemen in de hoop dat met het volgen van een meditatie-app en een stilte wandeling in de week alles opgelost wordt. Het is in bijna alle gevallen een lange weg om uit een zwart gat te komen of nare gewoontes om te buigen naar iets positiefs. Je blijft oefenen met vallen en opstaan. Je kijkt keer op keer diep naar binnen, je bouwt discipline op door elke dag weer op een meditatiekussentje te gaan zitten (zin of geen zin), je zoekt extra hulp wanneer je geblokkeerd raakt, gaat wat dieper de intensiteit in door een week retraite te volgen of nog langer en zoekt ondersteuning binnen een gemeenschap van gelijkgestemden. Wanneer je op zoek bent naar harmonisering van je lijden tot een confortabeler balans vraagt dat om een eerlijkheid naar jezelf die hartbrekend kan zijn en is het soms nodig om vastgeroeste gewoonten te doorbreken. Maar de harmonisatie en verlichting van stress en lijden zal dan langzaam gaan komen. Puzzelstukjes beginnen op zijn plaats te vallen, wat vrolijkheid begint als een lichtje te schijnen tussen de melancholische gedachten, je begint beslissingen te maken die beter zijn voor je emotionele en fysieke gezondheid, je vindt vrienden op hetzelfde pad.
De Waarde van Mindfulness
Dus ondanks wat kritiek is mindfulness voor velen een waardevol hulpmiddel. De kern van mindfulness draait immers om bewustwording en het volledig aanwezig zijn in het huidige moment, zonder oordeel. Dit kan helpen om de constante stroom van gedachten, zorgen en angsten te onderbreken, en ruimte te maken voor rust en helderheid. Natuurlijk is er ook het verhaal van die ene persoon die het allemaal in vijf minuten begreep en verlicht raakte. Maar de meesten van ons zijn dieseltreinen en we nemen een langzamere weg waar we al tuffend door het landschap van de weg zelf genieten. Santi en ik zien het als een grote waarde dat mindfulness tot op de dag van vandaag als een rode draad door ons leven heenloopt. Met de jaren hebben we de waarde van mindfulness steeds beter en dieper leren kennen. Maar mindfulness is voor ons geen “one fix for all”. Op sommige momenten dat we volledig geblokkeerd waren en niet zagen hoe we verder konden hebben we ook de hulp van andere therapeuten ingeroepen. Santi en ik hebben een warm hart voor trans-generationele therapie (waar je diep kijkt in de lijnen van je voorouders) en we doen graag regelmatig onderhoud aan onze emotionele en fysieke gezondheid in samenwerking met osteopaten en energy workers.
Is Mindfulness een Hype of Blijft Het?
Dus, is mindfulness een uitgebluste hype of de sleutel tot innerlijke rust? Het is natuurlijk niet voor niks dat zoveel mensen zich gekeerd hebben tot mindfulness en er positieve verandering in hun leven door hebben ervaren. Mindfulness is een krachtige oefening voor degenen die bereid zijn er op een consistente en diepe manier mee te werken. Het is geen wondermiddel en zal niet voor iedereen werken, maar voor velen kan het een waardevol onderdeel zijn van een bredere aanpak van welzijn en zelfzorg.
Voorbij de modegril is mindfulness een tijdloze oefening die, mits goed toegepast, kan bijdragen aan een dieper gevoel van innerlijke rust en balans in een wereld die vaak overweldigend kan zijn. Het is aan ieder mens om te bepalen of mindfulness voor hen werkt en zoals met veel dingen in het leven, is het geen one-size-fits-all oplossing. Santi en ik houden van mindfulness en we hopen oud met haar te worden.
Sandra en Santi wonen op Simply Canvas Farm in de Lot et Garonne in Frankrijk vlakbij Bordeaux en Bergerac. Hier kun je tussen mei en september deelnemen aan verschillende workshops op het gebied van meditatie, dans, mindfulness, story telling, breathwork en meer.
Wil je meer weten over mindfulness in Nederland in de traditie van Thich Nhat Hanh, bekijk dan Stichting Leven in Aandacht.